Trong bối cảnh kinh tế Việt Nam đạt được những tín hiệu tích cực, ngành kinh tế tư nhân vẫn đang đối mặt với một thách thức lớn trong việc đầu tư cho nghiên cứu và phát triển (R&D). Những số liệu gần đây cho thấy sự chênh lệch rõ rệt giữa nguồn lực R&D trong khu vực nhà nước và tư nhân, điều này đặt ra câu hỏi về tương lai của ngành công nghệ cao tại Việt Nam.
Số Liệu Đáng Quan Tâm
Theo Bộ Khoa học và Công nghệ, hiện có tới 84,1% nhân lực trong lĩnh vực R&D làm việc trong khu vực nhà nước, chỉ 13,8% thuộc về khu vực tư nhân và 2,1% trong các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài. Trong khi đó, tại Hàn Quốc, đất nước được coi là hình mẫu về R&D ở châu Á, hơn 75% tổng chi tiêu cho R&D đến từ khu vực tư nhân, theo số liệu từ Tổ chức Hợp tác và Phát triển kinh tế (OECD). Điều này đã góp phần giúp nhiều tập đoàn lớn như Samsung, Huyndai và LG bứt phá trong việc phát triển công nghệ mới.
Tại Việt Nam, mức đầu tư cho R&D của doanh nghiệp vẫn còn rất khiêm tốn, chỉ đạt khoảng 0,53% GDP, thấp hơn nhiều so với mức trung bình thế giới là khoảng 2,4%. Những con số này, được trích từ Báo cáo Đổi mới sáng tạo toàn cầu 2024 (WIPO), đã chỉ ra rằng có một khoảng trống lớn trong đầu tư cho R&D của các doanh nghiệp Việt Nam, đặc biệt trong khu vực tư nhân—nơi lẽ ra phải là động lực của đổi mới sáng tạo.
Nguyên Nhân Thực Trạng
Nhiều lãnh đạo doanh nghiệp đã bày tỏ quan điểm rằng đầu tư cho R&D giống như “đổ tiền vào khoảng không”, bởi hiệu quả sẽ không thể thấy ngay và rủi ro quá cao. Theo quy định hiện hành, doanh nghiệp có thể trích tối đa 10% thu nhập trước thuế để lập quỹ phát triển khoa học-công nghệ. Khoản phí này có thể được sử dụng cho các hoạt động R&D, thử nghiệm, kiểm định, đào tạo nhân lực R&D hoặc đầu tư cho khởi nghiệp công nghệ (tối đa
