Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam – EU (EVFTA) đã tạo ra một cú hích cho xuất khẩu hàng hóa Việt Nam vào thị trường EU trong suốt 5 năm qua. Tuy nhiên, để có thể tận dụng tối đa lợi thế này, các doanh nghiệp cần có chiến lược lâu dài và bền vững, đặc biệt trong bối cảnh EU yêu cầu các tiêu chuẩn về phát triển bền vững ngày càng cao.
Mục lục
Tăng trưởng mạnh mẽ sau 5 năm thực thi
Kể từ khi hiệp định EVFTA có hiệu lực, kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam vào EU đã tăng đáng kể. Đến năm thứ 6, lộ trình cắt giảm thuế quan sẽ tạo thêm nhiều cơ hội cho hàng hóa Việt Nam. Theo Phó Vụ trưởng Vụ Chính sách thương mại đa biên, Bộ Công Thương, ông Ngô Chung Khanh, hiện tại được xem là thời điểm tốt nhất cho doanh nghiệp Việt Nam mở rộng thị trường tại EU.
Việt Nam gần như sẽ được xóa bỏ toàn bộ thuế quan cho hàng hóa xuất khẩu sang EU, giúp tăng lợi thế cạnh tranh về giá cả. Thêm vào đó, những doanh nghiệp đã xuất khẩu sang EU sẽ có lợi thế hơn nhờ vào kinh nghiệm trong việc tìm hiểu nhu cầu và tích luỹ mối quan hệ với khách hàng tại đây.
Thách thức mới trong phát triển bền vững
Tuy nhiên, cơ hội không chỉ đi kèm với thuận lợi mà còn là những thách thức lớn. Trong bối cảnh gia tăng các chính sách bảo hộ phi thuế quan từ phía EU, các doanh nghiệp Việt Nam đối mặt với nhiều yêu cầu nghiêm ngặt về tiêu chuẩn lao động và môi trường. EU hiện đang chuyển động về hướng tiêu dùng xanh, sạch, đồng thời đòi hỏi các sản phẩm phải đáp ứng các tiêu chuẩn phát triển bền vững.
Theo các chuyên gia, EU đã thay đổi cách tiếp cận về phát triển bền vững từ quyết liệt thành linh hoạt hơn, thông qua các chính sách như La Bàn Cạnh Tranh. Điều này có nghĩa là các doanh nghiệp Việt Nam cần phải thích nghi nhanh chóng để không bị tụt lại phía sau trong cuộc chơi thương mại hiện đại.
Sáng tạo và đổi mới: Lợi thế cạnh tranh
Doanh nghiệp EU đang dẫn đầu trong việc phát triển thương mại bền vững thông qua đổi mới và sáng tạo. Họ tập trung vào việc sử dụng hiệu quả các nguồn nguyên liệu và phát triển sản phẩm theo mô hình kinh tế tuần hoàn. Đây sẽ là những yếu tố quan trọng giúp doanh nghiệp duy trì lợi thế cạnh tranh, trong bối cảnh thị trường ngày càng khó tính và đòi hỏi cao hơn.
Theo ông Ngô Chung Khanh, để đáp ứng những quy định ngày càng cao này, Việt Nam cần có chiến lược “5 Hơn”: Dũng cảm hơn trong quyết định thương mại, tự tin hơn để hòa nhập vào thị trường EU, và chủ động hơn trong việc tìm kiếm thông tin cũng như đầu tư nâng cao năng lực.
Kinh nghiệm từ những doanh nghiệp thành công
Bà Hoàng Thị Thanh Tâm, Giám đốc Công ty Cổ phần Đầu tư và Phát triển Sáng tạo Đông Dương, đã chia sẻ về những khó khăn và cách vượt qua để có được mức tăng trưởng xuất khẩu 20% vào EU trong ba năm qua. Bà nhấn mạnh rằng nếu coi các yêu cầu của EU là rào cản, doanh nghiệp sẽ không thể phát triển. Thay vào đó, coi chúng là cơ hội để cải thiện chất lượng sản phẩm và nâng cao hệ thống quản lý là cực kỳ quan trọng.
Những bài học từ các doanh nghiệp đi trước cho thấy rằng sự chuẩn bị kỹ càng về cả kỹ thuật và tư duy dài hạn là điều cần thiết. Việc đầu tư không chỉ dừng lại ở quy trình sản xuất, mà còn ở cách nhìn nhận và định hướng phát triển bền vững.
Kết nối và tham gia chuỗi cung ứng
Ông Trần Ngọc Quân, Tham tán thương mại tại Bỉ và EU, cũng chia sẻ rằng các doanh nghiệp Việt Nam cần xác định rõ rằng EU không phải là “giải cứu” cho hàng hóa Việt. Thay vào đó, đây là thị trường đòi hỏi tính kỷ luật và chiến lược dài hạn. Doanh nghiệp cần chủ động kết nối sâu hơn với các đối tác EU và tham gia vào chuỗi đổi mới sáng tạo.
Ông Quân khuyến nghị rằng các doanh nghiệp Việt Nam cần tăng cường sự hiện diện tại EU thông qua nhiều hình thức, bao gồm việc cử nhân viên đại diện để nắm bắt thị trường kịp thời. Nếu vẫn tiếp tục phương pháp cũ, các doanh nghiệp sẽ dễ bị lạc hậu trong một môi trường đòi hỏi cao như hiện nay.
Hỗ trợ từ chính sách trong nước
Bên cạnh sự nỗ lực của các doanh nghiệp, các bộ, ngành và địa phương cũng cần có chính sách hỗ trợ cụ thể cho doanh nghiệp. Việc kết nối giữa “người cần” và “người có” là rất quan trọng, nhằm giải quyết kịp thời những vướng mắc trong việc áp dụng các tiêu chuẩn phát triển bền vững.
Tóm lại
Thị trường EU mang đến nhiều cơ hội cho hàng hóa Việt Nam, nhưng cũng đặt ra không ít thách thức. Doanh nghiệp cần chuẩn bị kỹ lưỡng và có chiến lược lâu dài để có thể phát triển bền vững trên thị trường này.
