Trong một tọa đàm do Đại học Kinh tế Quốc dân tổ chức vào ngày 15/8, GS.TS Ngô Thắng Lợi đã chỉ ra những thách thức mà khu vực kinh tế tư nhân Việt Nam đang phải đối mặt. Mặc dù là động lực quan trọng trong tăng trưởng kinh tế, khu vực này đang dần cho thấy dấu hiệu chững lại, cần những giải pháp đột phá để vượt qua các điểm nghẽn phát triển.
Mục lục
Khu vực Kinh tế Tư nhân: Tăng Trưởng nhưng Hiệu Quả Giảm
Theo GS Lợi, khu vực kinh tế tư nhân vẫn đứng đầu về số lượng doanh nghiệp, vốn và lao động trong nền kinh tế. Tuy nhiên, hiệu quả hoạt động của các doanh nghiệp tư nhân lại thấp hơn so với doanh nghiệp nhà nước và doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài (FDI). Cụ thể, gần một nửa số doanh nghiệp tư nhân ghi nhận lỗ hàng năm. Lợi nhuận trước thuế trung bình của các doanh nghiệp tư nhân chỉ đạt 0,52%, trong khi doanh nghiệp nhà nước là 3,1%. Hơn nữa, năng suất lao động của khu vực này chỉ đạt 34% so với doanh nghiệp nhà nước và khoảng 69% so với khu vực FDI.
Tình hình Nguồn Lực và Người Lao Động
Đáng chú ý, năng lực khoa học – công nghệ trong khu vực kinh tế tư nhân được đánh giá là yếu, với chỉ 12,1% doanh nghiệp sử dụng công nghệ cao. Thu nhập của người lao động trong khu vực này cũng ở mức thấp, chỉ bằng 57,1% so với khu vực nhà nước và 80,5% so với FDI. GS Lợi còn nêu lên hiện tượng doanh nghiệp không muốn mở rộng quy mô hay thậm chí có xu hướng “mini hóa”, dẫn đến quy mô trung bình của doanh nghiệp tư nhân ngày càng nhỏ so với doanh nghiệp nhà nước và FDI.
Nguyên Nhân Hạn Chế và Điểm Nghẽn
Chuyên gia Ngô Thắng Lợi cho biết có nhiều nguyên nhân dẫn đến các hạn chế trong khu vực kinh tế tư nhân. Đầu tiên, về nhận thức, nhiều người vẫn xem khu vực này chỉ là sự cộng gộp các bộ phận mà chưa thấy được vai trò quan trọng của nó. Bên cạnh đó, hệ thống chính sách mặc dù đã có nhiều cải thiện nhưng vẫn thiếu tính bao trùm, không tạo điều kiện cho mọi thành phần tư nhân phát huy tối đa tiềm năng.
Các doanh nghiệp tư nhân gặp khó khăn trong việc tiếp cận cơ hội kinh doanh, nguồn lực đất đai và vốn. Họ cũng phải đối mặt với chênh lệch trong chính sách thuế so với các doanh nghiệp nhà nước và FDI. GS Lợi lưu ý rằng việc thiếu sự kết nối và cạnh tranh không lành mạnh giữa các doanh nghiệp cũng làm suy yếu vị thế của khu vực kinh tế tư nhân.
Mục Tiêu Tăng Trưởng và Giải Pháp Đề Xuất
Để đạt được mục tiêu tăng trưởng kinh tế 8%, khu vực kinh tế tư nhân cần tăng trưởng tối thiểu 10,3%. Đặc biệt, sau năm 2025, để duy trì mục tiêu tăng trưởng hai con số, khu vực tư nhân phải đạt mức tăng trưởng khoảng 11,5-12%. Để thực hiện điều này, GS.TS Ngô Thắng Lợi đề xuất hai giải pháp chính.
Giải Pháp Phát Triển Bao Trùm
Ông kiến nghị rằng cần hoàn thiện mô hình phát triển bao trùm để đảm bảo bình đẳng giữa các loại hình doanh nghiệp trong việc tiếp cận cơ hội kinh doanh và phân phối kết quả. Chính sách hỗ trợ cần được điều chỉnh cho từng nhóm đối tượng, từ doanh nghiệp lớn đến các hộ kinh doanh, nhằm khuyến khích phát triển và mở rộng quy mô.
Tăng Cường Liên Kết Doanh Nghiệp
Giải pháp thứ hai được đưa ra là thúc đẩy liên kết nội bộ và quốc tế. GS Lợi nhấn mạnh cần hoàn thiện mô hình hiệp hội kinh doanh, trao quyền cho các doanh nhân nhiệt huyết để kết nối giữa các doanh nghiệp. Ông cũng cho rằng cần chuyển đổi nhanh chóng các hiệp hội mang tính địa phương sang tầm quốc gia.
Đề Xuất Cải Cách Hành Chính từ Nhà Nước
Trong buổi tọa đàm, TS Trần Văn Thế, Chủ tịch HĐQT Công ty Đầu tư và phát triển InDel Petro, đã đồng tình với những yêu cầu cải cách hệ thống thể chế. Ông nhấn mạnh rằng thủ tục hành chính cần đi vào thực chất, giúp doanh nghiệp tiết kiệm thời gian và chi phí.
Ông Thế cũng đề xuất Nhà nước cần hỗ trợ tài chính cho các sáng kiến liên kết và ưu đãi thuế cho các doanh nghiệp lớn dẫn dắt doanh nghiệp vừa và nhỏ (SME). Điều này nhằm tạo điều kiện cho khu vực tư nhân tham gia vào các dự án đầu tư công và chuỗi cung ứng quốc gia. Ông còn kêu gọi ban hành cơ chế ưu đãi về thuế, tài trợ tài chính, hỗ trợ kỹ thuật và phát triển hệ sinh thái đổi mới sáng tạo.
Tóm lại
Khu vực kinh tế tư nhân đang đối diện với nhiều thách thức và cần những giải pháp đột phá để phát triển bền vững. Việc cải thiện hệ thống chính sách và thúc đẩy liên kết giữa các doanh nghiệp là yếu tố then chốt để nâng cao hiệu quả hoạt động và đạt được mục tiêu tăng trưởng trong tương lai.
