Việc khai thác quy tắc xuất xứ trong Hiệp định Thương mại Tự do Việt Nam – Liên minh Châu Âu (EVFTA) đã trở thành một yếu tố quan trọng giúp doanh nghiệp Việt Nam duy trì tăng trưởng trong bối cảnh thương mại toàn cầu có nhiều biến động. Cụ thể, các doanh nghiệp xuất khẩu hàng hóa Việt Nam sang EU đã cơ bản đạt được những kết quả tích cực trong việc tận dụng các lợi thế từ hiệp định này.
Mục lục
Kết Quả Tích Cực Từ EVFTA
Theo thông tin từ Tọa đàm tổ chức ngày 09/10/2025 về chủ đề “Tận dụng quy tắc xuất xứ trong EVFTA và ý nghĩa đối với doanh nghiệp trong bối cảnh chính sách thuế đối ứng”, bà Trịnh Thị Thu Hiền, Phó Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu, Bộ Công Thương cho biết, kể từ khi Hiệp định EVFTA có hiệu lực từ ngày 1/8/2020, kim ngạch xuất khẩu hàng hóa của Việt Nam sang EU đã đạt 17,9 tỷ USD, và dự kiến sẽ tăng lên 51,72 tỷ USD vào cuối năm 2024.
Giai đoạn thực hiện hiệp định cũng chứng kiến sự gia tăng trong việc cấp Giấy chứng nhận xuất xứ hàng hóa (C/O) từ 2,66 tỷ USD lên 18,13 tỷ USD, với tỷ lệ cấp giấy chứng nhận xuất xứ từ 14,8% lên 35,1%. Bà Hiền nhận định, đây là một dấu hiệu tích cực cho thấy việc sử dụng giấy chứng nhận xuất xứ trong khuôn khổ EVFTA đang dần gia tăng.
Ngoài ra, bà Hiền cũng chỉ ra rằng tỷ lệ cấp Giấy chứng nhận xuất xứ phụ thuộc vào từng mặt hàng, tính chất mặt hàng, và mức độ đáp ứng quy tắc xuất xứ.
Ngành Da Giày Hưởng Lợi Nhiều
Ở góc độ ngành hàng, bà Phan Thị Thanh Xuân, Phó Chủ tịch kiêm Tổng thư ký Hiệp hội Da – Giày – Túi xách Việt Nam, cho biết việc thực thi EVFTA đã tạo điều kiện thuận lợi cho thị trường giày dép Việt Nam. Hiện nay, thị trường EU chiếm khoảng 24-26% trong tổng kim ngạch xuất khẩu của toàn ngành Da giày.
Theo bà Xuân, việc đáp ứng quy tắc xuất xứ trong EVFTA đối với mặt hàng da giày chỉ cần đạt khoảng 40% giá trị gia tăng tại Việt Nam. Hầu hết các lô hàng sản phẩm da giày xuất khẩu đều có thể tận dụng quy tắc xuất xứ này, giúp ngành giày dép duy trì được sự phát triển tốt trong bối cảnh khó khăn.
Thách Thức Trong Thực Thi EVFTA
Mặc dù có những kết quả khả quan, nhưng việc thực thi EVFTA vẫn gặp không ít thách thức. Tỷ lệ tận dụng ưu đãi thuế quan vẫn chưa đạt kỳ vọng, vì nhiều mặt hàng chưa đáp ứng quy tắc xuất xứ và các doanh nghiệp chưa hoàn toàn chủ động được chuỗi cung ứng nguyên liệu và sản xuất.
Bối cảnh thương mại toàn cầu hiện rất phức tạp với nhiều nước áp dụng các chính sách mới, trong đó có chính sách thuế đối ứng của Hoa Kỳ, điều này ảnh hưởng sâu sắc đến dòng chảy xuất nhập khẩu. Liên minh châu Âu cũng đang gấp rút đàm phán nhiều hiệp định thương mại tự do khác, tăng cường sức ép cạnh tranh cho hàng hóa Việt Nam.
Ông Đỗ Ngọc Hưng, Tham tán thương mại tại Hoa Kỳ, nhấn mạnh rằng quy tắc xuất xứ không chỉ là rào cản kỹ thuật mà còn là tiêu chí bắt buộc để doanh nghiệp chứng minh tính minh bạch, đáp ứng tiêu chuẩn chuỗi cung ứng toàn cầu.
Chính Sách Thuế Đối Ứng Của Hoa Kỳ
Tình hình chính sách thuế đối ứng của Hoa Kỳ đang được theo dõi kỹ lưỡng. Ông Đỗ Ngọc Hưng cho biết, Bộ Công Thương đã tổ chức các buổi đàm phán về thương mại đối ứng với Hoa Kỳ nhằm bảo vệ quyền lợi của doanh nghiệp. Chính phủ đã xác định chính sách thuế đối ứng là công cụ trọng điểm trong chiến lược thương mại mới, đòi hỏi Việt Nam phải có phản ứng kịp thời và tổng thể.
Bà Phan Thị Thanh Xuân đánh giá rằng tác động ban đầu từ thuế đối ứng không quá nặng nề, nhưng lại ảnh hưởng đến sức tiêu thụ và nhu cầu của thị trường. Các doanh nghiệp sẽ phải cải thiện nội lực nhằm đối mặt với những thách thức trong bối cảnh giá nhân công và nguyên liệu tăng cao.
Cái Nhìn Tổng Thể Về Chiến Lược Thị Trường
Các diễn giả trong tọa đàm đều thống nhất rằng để thích ứng với các chính sách thương mại mới, doanh nghiệp cần chủ động đa dạng hóa thị trường và tăng cường khai thác ưu đãi của các hiệp định thương mại. Ông Ngô Minh Phương, Giám đốc điều hành Công ty TNHH Việt Trường, nhận định rằng việc thực thi EVFTA giúp kim ngạch xuất khẩu của công ty tăng khoảng 200%.
Công ty TNHH Việt Trường đang chú trọng vào việc đảm bảo tiểu chuẩn xuất xứ để tạo niềm tin với khách hàng, đồng thời phát triển sản phẩm giá trị gia tăng nhằm cạnh tranh hiệu quả với các quốc gia như Ấn Độ và Trung Quốc.
Bà Xuân cũng nhấn mạnh rằng các doanh nghiệp cần nâng cao nội lực để phù hợp với các điều kiện của FTA, đặc biệt là tại EU, nơi có tiềm năng lớn cho hàng hóa Việt Nam.
Giải Pháp Từ Chính Phủ
Về phía cơ quan quản lý, bà Trịnh Thị Thu Hiền thông báo rằng Bộ Công Thương đã triển khai nhiều giải pháp nhằm nâng cao tỷ lệ sử dụng chứng từ chứng nhận xuất xứ và gia tăng khai thác các thị trường có FTA. Điều này bao gồm việc xây dựng cơ chế chính sách để tạo hành lang minh bạch về xuất xứ hàng hóa, tăng cường tập huấn cho doanh nghiệp.
Với những động thái này, Bộ Công Thương đang nỗ lực đẩy mạnh công tác hỗ trợ doanh nghiệp trong việc đáp ứng các quy tắc xuất xứ, từ đó giúp tăng cường năng lực cạnh tranh trên thị trường quốc tế.
Tóm lại
Việc tận dụng quy tắc xuất xứ trong EVFTA không chỉ đem lại lợi thế cạnh tranh cho hàng hóa Việt Nam mà còn góp phần vào sự phát triển bền vững của các doanh nghiệp trong bối cảnh thị trường toàn cầu có nhiều thay đổi.
