Trong bối cảnh các doanh nghiệp tư nhân ngày càng thể hiện quyết tâm tham gia vào các dự án hạ tầng chiến lược, Phó Thủ tướng Nguyễn Hòa Bình cho biết đã có ít nhất 5 doanh nghiệp tư nhân đề xuất tham gia xây dựng đường sắt tốc độ cao Bắc – Nam. Đây là một tín hiệu tích cực, phản ánh sự tự tin và mong muốn mạnh mẽ của khu vực kinh tế tư nhân trong việc đóng góp vào sự phát triển của đất nước.
Mục lục
Khẳng định vai trò của kinh tế tư nhân
Theo Phó Thủ tướng, Nghị quyết 68 của Bộ Chính trị và Nghị quyết 198 của Quốc hội đã mở ra một giai đoạn mới trong việc huy động mọi nguồn lực xã hội, đặc biệt là từ khu vực tư nhân, vào các dự án trọng điểm quốc gia. Dự án đường sắt tốc độ cao Bắc – Nam không chỉ mang tính biểu tượng cho nỗ lực hiện đại hóa đất nước mà còn là cơ hội để thử nghiệm hiệu quả tham gia của doanh nghiệp tư nhân.
Khu vực tư nhân được coi là yếu tố then chốt trong phát triển hạ tầng hiện đại. Ngoài việc cung cấp vốn, họ còn mang lại sức sáng tạo, tư duy đổi mới và khả năng tiếp cận nhanh với công nghệ tiên tiến. Những áp lực về tiến độ và chất lượng khiến khu vực này phải tối ưu hóa mọi nguồn lực, điều rất cần thiết cho các dự án lớn như đường sắt tốc độ cao.
Các quốc gia học hỏi từ mô hình hợp tác
Thực tiễn từ nhiều quốc gia phát triển cho thấy khu vực kinh tế tư nhân luôn đóng vai trò quan trọng trong các công trình hạ tầng mang tính bước ngoặt. Tại Hàn Quốc, chính phủ đã kết hợp với các tập đoàn tư nhân để thúc đẩy đầu tư vào lĩnh vực điện, xi măng và đường sắt từ những năm 1960. Tuyến đường sắt cao tốc KTX, mặc dù do nhà nước đầu tư và điều hành, vẫn có sự tham gia đáng kể của doanh nghiệp tư nhân trong khâu vận hành và dịch vụ.
Tương tự, Trung Quốc đã phát triển mạng lưới đường sắt cao tốc dài nhất thế giới bằng cách kết hợp vốn ngân sách, vốn vay và các mô hình đối tác công tư (PPP). Chỉ sau hơn 20 năm, nước này đã xây dựng được hơn 48.000 km đường sắt cao tốc, trở thành hình mẫu trong sự hợp tác giữa Nhà nước và doanh nghiệp.
Tại Việt Nam, sự tham gia của doanh nghiệp tư nhân trong phát triển hạ tầng cũng rất rõ nét. Các dự án như cao tốc TP.HCM – Trung Lương, Hà Nội – Hải Phòng hay sân bay Vân Đồn đều ghi nhận sự góp mặt tích cực của khu vực tư nhân từ khâu đầu tư đến vận hành. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều bài học cần rút ra từ các dự án trước đó để cải thiện hiệu quả hơn trong tương lai.
Mô hình thành công trong lĩnh vực năng lượng
Trong lĩnh vực năng lượng, các dự án BOT như nhà máy nhiệt điện Phú Mỹ 3 hay Mông Dương 2 đã trở thành mô hình tiêu biểu về vận hành hiệu quả và tuân thủ hợp đồng. Điều này cho thấy rằng, nhờ vào sự tham gia của khu vực tư nhân, nhà nước có thể đảm bảo an ninh năng lượng mà không phải chi ngân sách khổng lồ.
Điều đáng chú ý là năng lực của doanh nghiệp tư nhân Việt Nam đang ngày một nâng cao. Nhiều tập đoàn đã làm chủ công nghệ thi công hiện đại, thu hút được nguồn vốn quốc tế và có đội ngũ chuyên gia đủ sức làm việc ngang hàng với các đối tác toàn cầu.
Những giải pháp cần thiết để thúc đẩy
Để khuyến khích sự tham gia của khu vực tư nhân trong dự án đường sắt tốc độ cao Bắc – Nam, các bộ ngành và địa phương cần cụ thể hóa các nghị quyết bằng hành động thực tế. Cần rà soát và hoàn thiện khung pháp lý liên quan đến mô hình đối tác công – tư (PPP), đặc biệt là các điều khoản liên quan đến chia sẻ rủi ro, bảo lãnh doanh thu tối thiểu và cơ chế giải quyết tranh chấp.
Các dự án hạ tầng chiến lược lớn nên xem xét nhiều cách thức để doanh nghiệp tư nhân tham gia, như đầu tư trọn gói hoặc chia nhỏ dự án thành các gói đầu tư phù hợp với khả năng của từng nhà đầu tư. Đồng thời, cần ưu tiên cho các doanh nghiệp trong nước có năng lực thực sự và tạo điều kiện cho liên doanh với đối tác quốc tế nhằm nâng cao năng lực công nghệ và quản trị.
Chính phủ cũng cần đảm bảo môi trường đầu tư ổn định và minh bạch, bởi không có nhà đầu tư nào muốn rót hàng nghìn tỷ đồng vào một dự án mà pháp lý có thể thay đổi bất ngờ.
Một bước đi chiến lược cho tương lai
Trong bối cảnh thế giới đang biến chuyển từng ngày, nhiệm vụ xây dựng hạ tầng không thể chỉ nằm trong tay Nhà nước. Việc mở cửa cho khu vực tư nhân tham gia vào dự án đường sắt tốc độ cao Bắc – Nam cho thấy một tầm nhìn mới: phát triển hạ tầng là trách nhiệm chung của toàn xã hội.
Việc khuyến khích khu vực tư nhân không chỉ giúp giảm bớt gánh nặng tài chính cho nhà nước mà còn tạo động lực cho sự phát triển kinh tế – xã hội. Đây là một cơ hội để chuẩn bị cho một tương lai thịnh vượng hơn.
Tóm lại
Dự án đường sắt tốc độ cao Bắc – Nam không chỉ là một công trình hạ tầng quan trọng mà còn là một phép thử cho sự tham gia của khu vực tư nhân trong phát triển đất nước, khẳng định quyết tâm và năng lực của doanh nghiệp trong việc xây dựng nền tảng cho tương lai.
