Quy định trách nhiệm mở rộng của nhà sản xuất (EPR) không chỉ là nghĩa vụ mà còn là cơ hội để doanh nghiệp hướng tới phát triển bền vững. Khi thực hiện EPR, các doanh nghiệp không chỉ đáp ứng yêu cầu ngày càng cao từ đối tác xuất khẩu mà còn mở rộng khả năng tham gia vào chuỗi giá trị toàn cầu.

Khung Pháp Lý Dành Cho EPR

Quy định EPR hiện nay được xây dựng trên cơ sở Luật Bảo vệ Môi trường năm 2020 và Nghị định số 08/2022/NĐ-CP, đã được sửa đổi bổ sung bởi Nghị định 05/2025/NĐ-CP. Trong quá trình triển khai, Bộ Công Thương đã kết hợp cùng Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn để xây dựng một nghị định riêng quy định về EPR. Mục tiêu của nghị định này nhằm kiểm soát chất thải tại nguồn và thúc đẩy chương trình sản xuất sạch hơn trong các ngành công nghiệp.

Theo ông Phạm Sinh Thành, đại diện của Cục Kỹ thuật An toàn và Môi Trường Công nghiệp thuộc Bộ Công Thương, việc thực hiện các quy định về EPR sẽ tạo ra bước tiến quan trọng trong việc tái chế và sử dụng hiệu quả năng lượng. Điều này không chỉ giúp kiểm soát ô nhiễm mà còn nâng cao hiệu suất sản xuất.

Hỗ Trợ Từ Chính Phủ Đối Với Doanh Nghiệp Nhỏ Và Vừa

Bộ Công Thương cũng đã có các quyết định nhằm hỗ trợ tài chính và ngân sách cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ. Các chương trình này bao gồm việc truyền thông và phổ biến các chính sách liên quan đến tái chế, tuần hoàn chất thải. Đặc biệt, sự tái sử dụng các nguồn tài nguyên từ chất thải công nghiệp như tro xỉ của các nhà máy nhiệt điện, hóa chất, và phân bón hiện đang là một thách thức lớn.

Ông Thành nhấn mạnh rằng, các chất thải công nghiệp khi đã được chứng nhận hợp chuẩn sẽ trở thành hàng hóa và là nguyên liệu cho các hoạt động EPR, qua đó thúc đẩy quy trình tái chế hiệu quả hơn.

Đầu Tư Vào Công Nghệ Tái Chế

Trong bối cảnh thực hiện EPR, một số doanh nghiệp trong ngành giấy đã đầu tư vào dây chuyền tái chế hiện đại. Ông Lương Chí Hiếu từ Trung tâm Nghiên cứu và Phát triển, Hiệp hội Giấy và Bột giấy Việt Nam cho biết, việc nâng cấp công nghệ giúp giảm lượng nước tiêu thụ từ 15-20 m3 xuống chỉ còn 3-4 m3 cho mỗi tấn giấy sản xuất. Bên cạnh đó, năng lượng tiêu hao cũng giảm từ 20-30%, giúp giảm phát thải đáng kể.

Ngoài ra, nhiều doanh nghiệp lớn trong ngành giấy đã tham gia Liên minh Tái chế Bao bì (PRO Việt Nam) để thực hiện trách nhiệm thu gom và tái chế bao bì sau khi sử dụng. Họ cũng áp dụng nhiều mô hình sản xuất sạch hơn, kiểm soát chất lượng nước thải và khí thải, đồng thời tận dụng nguồn giấy đã qua sử dụng như một nguồn nguyên liệu quý giá.

Khả Năng Cạnh Tranh Được Nâng Cao

Sự nỗ lực của các doanh nghiệp trong việc thực hiện EPR đã mang lại nhiều kết quả tích cực. Ông Hiếu cho biết, nhờ vào những hành động này, các doanh nghiệp đã nâng cao khả năng cạnh tranh của sản phẩm xanh, đồng thời mở rộng thị trường quốc tế. Việc này cũng giúp doanh nghiệp ổn định nguồn nguyên liệu đầu vào, giảm nhập khẩu nguyên liệu trong bối cảnh giá cả thị trường biến động.

Ông Hiếu nhấn mạnh rằng, các doanh nghiệp cần chủ động rà soát và tối ưu hóa quy trình sản xuất nhằm tiết kiệm tài nguyên và giảm thiểu phát thải. Đồng thời, tham gia các liên minh EPR là chìa khóa để xây dựng hệ thống thu gom, phân loại và tái chế hiệu quả.

Đầu Tư Vào Công Nghệ Mới

Một điều quan trọng khác là các doanh nghiệp nên đầu tư vào chuyển đổi số và trí tuệ nhân tạo nhằm nâng cao năng lực quản lý và sản xuất. Việc này không chỉ giúp cải thiện quy trình mà còn tăng cường tính minh bạch về nguồn gốc nhập khẩu nguyên liệu, tạo lòng tin cho khách hàng.

Ông Hiếu cũng đề xuất rằng để thực hiện EPR một cách hiệu quả, doanh nghiệp cần sự hỗ trợ mạnh mẽ từ cơ quan quản lý nhà nước. Điều này bao gồm việc hoàn thiện hành lang pháp lý rõ ràng và cụ thể, cũng như các chính sách ưu đãi cho doanh nghiệp tái chế tích cực.

Giải Pháp Từ Chính Phủ Để Thúc Đẩy EPR

Để nâng cao hiệu quả của EPR, Bộ Công Thương đang làm việc và trình Thủ tướng Chính phủ chương trình phát triển ngành công nghiệp môi trường. Ông Phạm Sinh Thành cho biết, đây sẽ là giải pháp nhằm tạo ra các công cụ và cơ chế khuyến khích hoạt động kiểm soát ô nhiễm môi trường, cũng như tái chế và tái sử dụng chất thải.

Bên cạnh sự chủ động từ doanh nghiệp, việc có sự đồng hành từ chính phủ và các chính sách trợ lực sẽ góp phần nâng cao hiệu quả thực thi EPR, hướng tới mục tiêu giảm thiểu rác thải và tiết kiệm tài nguyên.

Tầm Quan Trọng Của EPR

EPR không chỉ khuyến khích doanh nghiệp quản lý vật liệu theo phương thức tuần hoàn mà còn thay đổi nhận thức của xã hội về bảo vệ môi trường. Hệ thống này nhằm thu hồi, tái chế và tái sử dụng sản phẩm, đồng thời giúp giảm áp lực lên môi trường và mang lại lợi ích kinh tế.

Tóm lại

Quy định EPR đang tạo ra nhiều cơ hội cho doanh nghiệp Việt Nam hướng tới phát triển bền vững và tham gia sâu rộng vào chuỗi giá trị toàn cầu. Việc đầu tư vào công nghệ tái chế, tham gia liên minh và sự hỗ trợ từ chính phủ sẽ giúp doanh nghiệp nâng cao khả năng cạnh tranh và đóng góp hiệu quả vào công tác bảo vệ môi trường.